Bal

         

            Bal: Arıların çiçek nektarlarını bitkilerin veya bitkiler üzerinde yaşayan bazı canlıların salgılarını topladıktan sonra kendine özgü maddeler karıştırarak değişikliğe uğratıp peteklere depoladıkları tatlı madde.

            Kaynağına göre bal, çiçek balı ve salgı balı olarak iki çeşittir. Çiçek balı, bitki çiçeklerinin (Kestane, Ihlamur, ayçiçeği, narenciye, kır çiçekleri vb.) nektarlarından, salgı balı ise, bitkilerin tomurcuk salgıları (Meşe balı) veya bitkilerin üzerinde yaşayan canlıların salgılarından (Çam balı) üretilir. Her iki bal grubunda da sulu olan balözünü tarlacı arılar toplar, kovana getirerek kovan içindeki görevli arılara verir, arıların birbirlerine aktarmalarıyla balın en değerli kısmı olan enzimler katılmış olur. Daha sonra balözü peteklere konur ve arılar balözündeki su oranını %20’nin altına düşürerek balözünü olgunlaşmış bala dönüştürürler. Arılar olgunlaşmış bal bulunan petek gözlerini balmumu ile kapatırlar (sırlarlar).

           Tüketiciye sunuş açısından bal, süzme bal ve petek bal olarak ikiye ayrılı. Petekli ballar kendi içinde de doğal petekli bal ve temel petekli bal diye ikiye ayrılır. Doğal petekli bal, peteklerin tamamı arılar tarafından örüldükten sonra balın depo edildiği baldır. Temel petekli bal ise, bal çerçevesine arıcının ince tabaka (yaklaşık 1mm) halindeki petek izleri olan balmumunu taktıktan ve arıların temel peteği ördükten sonra balın depo edildiği baldır.

 

            Halkımızda petekli balın daha doğal olduğuna yönelik bir algı vardır, maalesef bu yanlıştır. Aksine, süzme bala yapılabilecek hilelerin bir kısmı petek bal içinde geçerlidir. İlave olarak petekli ballarda ilaç kalıntısı riski bulunmaktadır. Petekli baldaki balmumunun da insanlara hiçbir faydası yoktur. Balın petekli haliyle tüketimi sadece damak tadı ve tüketici alışkanlığı ile alakalıdır.    

            Çiçek balları zamanla kristalize olabilir. Kristalleşme hızı bitki kaynağına ve sıcaklığa bağlıdır. Kristalleşme gerçekleştiğinde kristal büyüklüğü bitki çeşidine göre iri veya küçük taneli olabilir. Daha geç kristalleşmesi ve zarar görmemesi için bal 10⁰C’nin altındaki sıcaklıkta depolanmalıdır. Bal en çabuk, sıcaklık 14⁰C altına ve üstüne dalgalandığında kristalize olur.

            Çiçek ballarının kristalize olması normal bir olaydır.Balın kristalize olması ısıl işleme veya pastörizasyona tabi tutulmamış, Ham bal olduğu anlamına gelir. Balın kristalize olması sahte veya hileli olduğu anlamına gelmez. Bazı çiçek balları (Kestane) uzun yıllar kristalize olmazken, bazı çiçek balları (Ayçiçeği, Kanola, Pamuk) 1-2 ayda kristalize olurlar.

             Kristalize olmuş ballar bu haliyle de tüketilebilir. Bu arzu edilmiyorsa 45⁰C sıcaklıkta, su banyosu içinde (benmari usulüyle) ısıtıldığında bal tekrar sıvı halini alır.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.